بیدخوردگی فرش چیست؟

بید فرش دستباف چیست ؟

بید با نام علمی tincola biseliella  پروانه کوچکی است به رنگ زرد که طول بدنش بین 9-12 میلیمتر است. این حشره طول عمری بین 2 تا 3 هفته دارد و پروانه ماده  سالی دوبار آخر ماه بهار و اول ماه تابستان و مرحله دوم در اواخر پاییز و اوایل زمستان  در تاخوردگی های فرش دستباف و یا دیگر پارچه های پشمی  تقریبا 100 عدد تخم میگذارد با توجه به اینکه تخم ها در محیط مرطوب بیشتر رشد میکنند در شمال کشور بید خوردگی بیشتر به چشم میخورد. این تخم ها در مراحل عمرشان به شکل لارو در می آیند. نوزاد بید یعنی همان لارو بیشترین آسیب را به فرش می زند زیرا آنقدر از پروتئین داخل پشم برای رشد خود استفاده میکنند تا خود بالغ شوند  و تخم گذاری کنند. وقتی صدمات روی پشم باشد  و حفره هایی داخل الیاف پشمی مشاهده شود بیانگر این است که آسیب ها توسط همین لارو ها صورت گرفته است. این لارو ها رشد میکنند تبدیل به بید می شوند و تخم گذاری میکنند و اگر مکان رشدشان شناسایی نشود میتوانند تمام فرش را از بین ببرند تا جایی که فقط چله قالی  باقی بماند!

هرچه میزان بید زدگی بیشتر باشد صدمات بیشتری به فرش وارد میشود و شانس ترمیم فرش کمتر و کمتر میگردد. یک بید بعد از 40 نسل میتواند تقریبا 42 کیلو گرم پشم را از بین ببرد !

بید ها دو نوع هستند :

• بید لباس
• بید قالی

برخی افراد بر این باورن که راهی برای ترمیم فرش بید زده وجود ندارد و باید فرش بید زده را دور انداخت اما قالیشویی غرب مشهد در این مقاله شما را با راهکارهای پیشگیری و ترمیم بید زدگی آشنا میکند. تا بتوانید اقدامات لازم را در این راستا انجام دهید.

نگذارید بید به فرش تان نزدیک شود !

در قدیم برای اینکه تخم های بید نابود شوند از توتون و تنباکو استفاده می شد به این طریق که این مواد را در زیر فرش ها می ریختند، اما ایراد این روش زمانی بود که طرح و رنگ فرش روشن بود زیرا ممکن بود کم کم رنگ فرش  تغییر کند.برخی از افراد از موادی هم چون کاغذ روزنامه ، فلفل و کافور استفاده میکنند اما نفتالین مرسوم تر است .اگر برای مدتی نمی خواهید از فرش دستباف استفاده کنید و قصد انبار کردن را دارید از نفتالین کمک بگیرید به این صورت که پارچه سفید تمیزی را روی فرش پهن کرده و پودر نفتالین را روی پارچه بریزید سپس فرش را لوله کنید و جمع کنید اگر فرش را در یک نایلون قرار دهید گاز خارج شده از نفتالین در اطراف قالی  ماندگار تر است و از حمله بید ها در امان میماند. در صورتی که هیچ یک از این مواد در دسترس نبود برای نابود کردن بیدها میتوانید از حشره کش استفاده کنید.

رطوبت عامل بید زدگی فرش :

یکی از عوامل مؤثر در بید خوردگی رطوبت میباشد ، اگر قالی در مکان های مرطوب قرار دارد برای مورد حمله بید ها قرار نگیرد باید هر چند وقت یکبار فرش را در هوای آزاد و در مجاورت خورشید قرار دهید تا رطوبت فرش از بین برود.

گرد و غبار عامل بیدزدگی فرش :

گاهی از فرش دستباف به عنوان تابلو و دیوارکوب استفاده میشود در این حالت فرش بیشتر مورد حمله  بید ها قرار میگیرد پس باید هر چند وقت یکبار تابلو فرشها چک شوند و تمیز گردند.

اگر فرش تان در مکانی است که رفت و آمد کم است و نیاز به تمیز شدن ندارد وجود گرد و غبار در طولانی مدت عاملی برای بید خوردگی می باشد پس حداقل هفته ای یکبار فرش را با جاروبرقی جارو کنید تا تمام سطح فرش عاری از هرگونه گرد و غبار گردد .

پاکسازی محل بیده زده :

زمانی که فرش مورد حمله بید ها قرار می گیرد ممکن است از جهات مختلفی باشد مثلا از روی قالی، زیر یا پشت قالی و یا گاهی از هر دو طرف . اولین حرکت برای ترمیم محل آسیب دیده این است که ابتدا پرز یا خامه را به کمک قلاب از قالی در آروید و محل بید خورده را تمیز کنید و پس از آن کار مرمت را شروع کنید.

ترمیم فرش با توجه به ابزار به کار رفته به دو صورت انجام میگیرد

ترمیم با استفاده از قلاب پشت :

همان طور که در پاراگراف قبل مطالعه کردید ابتدا باید قسمت بید زده تمیز شود سپس قالی از پشت روی زمین پهن گردد ، برای اینکه راحت از قلاب استفاده شود کاسه ای گود زیر قسمت بید خورده قرار میگیرد از پرز یا خامه متناسب با رنگ قسمت آسیب دیده استفاده  میشود به طور معمول برای راحتی کار با قلاب از خامه دولا استفاده میشود . خامه را به صورت دولا بر نوک قلاب قرار داده قلاب را از پشت فرش و از کنار تار که قبلا محل گره خامه بوده فرو برده و خامه به صورت دولا  از طرف دیگر تار قالی خارج میشود این کار باید رج به رج و طبق نقشه فرش انجام گیرد و چون تخصص و مهارت قالی بافی نیاز است پس بهتر است فرش خود را به یک متخصص فرش در زمینه ترمیم بسپارید.

ترمیم با استفاده از قلاب رو:

در این روش هم ابتدا محل آسیب دیده تمیز گردد و فرش از رو پهن شود ،ابتدا قلاب از روی فرش و از کنار تاری که خامه و پرز آن از بین رفته است  وارد میشود و بعد از آن خامه دولا از پشت فرش به روی قالی آورده می شود این کار باید رج به رج طبق نقشه انجام شود و پس از پایان ترمیم با عملیات دیگری هم چون موچینی ،کلیه کشی و اتو  و قیچی پرز های بلند ، پرزهای جدید همسطح دیگر قسمت های فرش میگردد.